آیا می‌دانستید که : الماس سخت‌ترین مادهٔ شناخته‌شده است؟





آیا می‌دانستید که : دهانه‌ای را بر روی مریخ به افتخار رابرت آنسون هاین‌لاین نویسندهٔ آمریکایی سبک علمی–تخیلی، «هاین‌لاین» نامگذاری کرده‌اند؟


آیا می‌دانستید که : زهره قایینی تنها ایرانی است که تاکنون به ریاست هیئت داوران جایزه جهانی هانس کریستین آندرسن برگزیده شده‌است؟


آیا می‌دانستید که : آب خالص بیشترین چگالیش را که برابر ۱ گرم بر سانتیمتر مکعب است در دمای ۳٫۹۸ درجه سلسیوس به‌دست می‌آورد؟


آیا می‌دانستید که : در میان دلفین‌ها رفتارهای همجنسگرایانه وجود دارد و دلفین‌های پوزه‌بطری به صورت متناوب با هم‌جنسان خود معاشقه و نزدیکی می‌کنند؟


آیا می‌دانستید که : به‌گفته داریوش مهرجویی، داستان فیلم هامون با الهام از بوف کور صادق هدایت نوشته شده است؟


آیا می‌دانستید که : نخستین مداد به‌شکل امروزی، در سال ۱۵۶۰ توسط یک زن و شوهر ایتالیایی با قرار دادن یک تکه گرافیت میان دو تکه چوب سرو اختراع شد؟


آیا می‌دانستید که : اسحاق نیوتن هنگام تولد کودکی زودرس و بقدری نحیف بود که پزشکان به زنده‌ماندن او امید چندانی نداشتند؟


آیا می‌دانستید که : در پوست زرافه دست‌کم ۱۱ مادهٔ شیمیایی معطر وجود دارد که مواد شیمیایی معطر روی پوست نرها نسبت به ماده‌ها بوی قوی‌تری دارد؟


آیا می‌دانستید که : خرچنگ عنکبوتی ژاپنی گونه‌ای خرچنگ است که طول پاهایش به ۳٫۷ متر می‌رسد؟


آیا می‌دانستید که : فرانکلین دلانو روزولت سی و دومین رئیس‌جمهور آمریکا به علت بیماری فلج اطفال از کمر به پایین فلج شده و قادر به راه رفتن نبود؟


آیا می‌دانستید که : در صورت برقراری تماس بین دو قطعه فلز با سطوح کاملاً تمیز و صاف در خلأ، دو تکه فلز بر اثر پدیدهٔ جوش سرد کاملاً به هم پیوند خورده و مانند یک قطعه درمی‌آیند؟


آیا می‌دانستید که : عبدالله موحد با ۶ مدال طلای جهان و المپیک در جایگاه نخست فهرست مشاهیر کشتی ایران و جایگاه یازدهم تالار مشاهیر کشتی آزاد فیلا قرار دارد؟


آیا می‌دانستید که : نوشتن رمان شب‌زنده‌داری فینگن‌ها توسط جیمز جویس هفده سال به طول انجامید؟


آیا می‌دانستید که : جیمز کامرون کارگردان اولین و دومین فیلم پرفروش تاریخ (آواتار و تایتانیک) است؟


آیا می‌دانستید که : نخستین اجرا از اپرای لا تراویاتای جوزپه وردی، شکستی بزرگ بود؟


آیا می‌دانستید که : آبشار یخی دماوند از نظر ارتفاع از سطح دریا مرتفع‌ترین آبشار خاورمیانه است؟


آیا می‌دانستید که : دارابی بزرگ‌ترین میوه از سرده مرکبات است؟


آیا می‌دانستید که : بابا لنگ‌دراز، منتشر شده در ۱۹۱۲، رمانی نامه‌نگارانه نوشته جین وبستر، نویسنده آمریکایی است؟


آیا می‌دانستید که : موزونه چاریوا نخستین زنی است که برای تاجیکستان در المپیک مدال آورده‌است؟


آیا می‌دانستید که : ترانهٔ مرا ببوس اثری با صدای حسن گل‌نراقی و شعر سروده حیدر رقابی عنوان تصنیف محبوبی در ایران است؟


آیا می‌دانستید که : قنات دوطبقه مون در شهرستان اردستان تنها قنات دوطبقه جهان می‌باشد که ۸۰۰ سال پیش احداث شده است؟


آیا می‌دانستید که : دانمارک فاقد کوهستان است و بلندترین نقطه آن ۱۷۰٫۸۶ متر از سطح دریا ارتفاع دارد؟


آیا می‌دانستید که : پردیس ثابتی از سوی شبکه خبری سی‌ان‌ان به عنوان «یکی از ۸ نوابغی که دنیای ما را متحول خواهند ساخت» معرفی شده‌است؟


آیا می‌دانستید که : جعفر سلماسی نخستین مدال‌آور ایران در بازی‌های المپیک بود؟


آیا می‌دانستید که : مصرف عسل برای کودکان زیر دو سال به دلیل ایجاد سم بوتولینوم، خطرناک است؟


آیا می‌دانستید که : بزرگ‌ترین آشیانه درختی پرنده‌ساز شناخته‌شده را یک جفت عقاب سر سفید در فلوریدای آمریکا ساخته‌اند؟


آیا می‌دانستید که : لیفن آلوده‌ترین شهر دنیا، در استان شانشی چین واقع شده‌است؟


آیا می‌دانستید که : قانون حمورابی نخستین سند شناخته شده‌ای‌ست که در آن یک فرمانروا به اعلان عمومی یک مجموعه کامل قوانین برای ملت خود اقدام می‌کند؟


آیا می‌دانستید که : پینا کولادا نوشیدنی رسمی پورتو ریکو است؟


آیا می‌دانستید که : سرو ابرکوه با ۴۸۰۰ سال قدمت دومین درخت کهنسال در جهان و یکی از آثار طبیعی ملی ایران است؟


آیا می‌دانستید که : دکتر ابوالقاسم بختیار، از بنیانگذاران و استاد دانشکده پزشکی دانشگاه تهران، در جوانی دست‌فروشی می‌کرد. در ۳۹ سالگی وارد دبیرستان شد و در ۵۵ سالگی تحصیل پزشکی را به پایان رساند؟


آیا می‌دانستید که : ژوزف نیسه‌فور نیپس نخستین عکاس تاریخ است؟


آیا می‌دانستید که : هستهٔ ازگیل به علت داشتن اسید سیانیدریک، سمی است و باید از خوردن آن اجتناب کرد؟


آیا می‌دانستید که : طاووس، نماد طایفه یزیدیه است. یزیدیان معتقدند که طاووس نماد «فرشته اعظم» است؟


آیا می‌دانستید که : تکوما گل ملی کشور باهاما است؟


آیا می‌دانستید که : اندازهٔ کدو تنبل می‌تواند بسیار بزرگ شود. بزرگ‌ترین کدو تنبل جهان وزنی بیش از ۸۰۰ کیلوگرم داشته‌است؟


آیا می‌دانستید که : مریل استریپ با ۱۸ نامزدی اسکار و ۲۸ نامزدی گوی طلایی رکورددار بیشترین تعداد نامزدی برای این جوایز است؟


آیا می‌دانستید که : در هند ۴۲۸ زبان وجود دارد که ۴۱۵ زبان زنده هستند و کاربرد دارند و ۱۳ زبان امروزه منسوخ شده‌است؟


آیا می‌دانستید که : به افتخار کورت وانگات نویسنده علمی–تخیلی، سیارک ۲۵۳۹۹ را «وانگات» نامیدند؟


آیا می‌دانستید که : کلبه عمو تام نوشتهٔ هریت بیچر استو، تأثیر زیادی بر جنگ داخلی آمریکا و برده‌داری در آمریکا گذاشت؟


آیا می‌دانستید که : نان برنجی، اصلی‌ترین ره‌آورد کرمانشاه، در هفتمین اجلاس سراسری شورای سیاستگذاری ثبت آثار معنوی کشور که در شهر شاهرود برگزار شد، به ثبت ملی رسید؟


آیا می‌دانستید که : جنین سپیداج حتی پیش از به دنیا آمدن قادر به مشاهده دنیای پیرامون خود است؟


آیا می‌دانستید که : در برخی از خفاش‌ها ماده‌ها رویداد لقاح را عقب می‌اندازند به این معنی که برای مدتی، گاهی تا چند ماه پس از جفت‌گیری، سلول مردانه را دست‌نخورده در بدن خود نگه می‌دارند و در هنگام مناسب آن را با سلول زنانه تماس می‌دهند؟


آیا می‌دانستید که : گودال شنا از شاهکارهای توماس ایکینز دانسته می‌شود؟


آیا می‌دانستید که : سامسون‌خان و هزاران نفر پناهنده روس، در جنگهای ایران و روسیه بنفع ایران جنگیدند؟


آیا می‌دانستید که : وینستون چرچیل، نخست‌وزیر بریتانیا به‌خاطر نوشته‌هایش (به‌ویژه جنگ جهانی دوم) جایزه نوبل ادبیات سال ۱۹۵۳ را دریافت کرد؟


آیا می‌دانستید که : آخوندک ماده پس از جفت‌گیری جنس مخالف خود را می‌خورد؟


آیا می‌دانستید که : در شرایط مناسب، فلز پالادیم توانایی جذب هیدروژن را تا ۹۰۰ برابر حجم خود دارد؟


آیا می‌دانستید که : یکی از روش‌هایی که روانشناسان برای درمان اختلالات روانی و جسمی کودکان و بزرگسالان از آنها بهره می‌برند کتاب درمانی است؟


آیا می‌دانستید که : کاخ گلستان در سی و هفتمین اجلاس سالانه کمیته میراث جهانی سازمان یونسکو در پنوم‌پن، پایتخت کامبوج، در فهرست آثار جهانی به ثبت رسید؟


آیا می‌دانستید که : ونسان ون گوگ نقاش نامدار هلندی در زمان حیاتش در گمنامی به‌سر می‌برد و در تمام طول عمر خود تنها یک تابلو یعنی تاکستان سرخ را فروخت؟


آیا می‌دانستید که : اقلیم مدیترانه‌ای علاوه بر سرزمین‌های اطراف دریای مدیترانه در بخش‌هایی از کالیفرنیا، استرالیای غربی و جنوبی، جنوب غربی آفریقای جنوبی و مرکز شیلی نیز وجود دارد؟


آیا می‌دانستید که : عبارت رایج برای سلام گفتن بین یهودیان شلوم علیخم است که مشابه سلام علیکم مسلمانان است؟


آیا می‌دانستید که : کولوسئوم یکی از عجایب هفتگانه جدید به شمار می‌رود؟


آیا می‌دانستید که : طه حسین نویسنده و سخنور نابینای مصری از پیشگامان جنبش نوگرایی در مصر بود که در ۱۹۵۰ وزیر آموزش و پرورش مصر شد و آموزش همگانی را آزاد و رایگان کرد؟


آیا می‌دانستید که : نخستین باغ‌وحش به سبک جدید در ایران در زمان ناصرالدین‌شاه قاجار احداث شد؟


آیا می‌دانستید که : قوی‌ترین میکروسکوپ الکترونی دنیا توان نمایش ذراتی به اندازه ۵۰ پیکومتر و تصاویری از اجزای اتم و حرکت اتم‌ها را دارد؟


آیا می‌دانستید که : رنگین‌کمان گاهی و به ندرت در موقع طلوع یا غروب خورشید تشکیل می‌شود؟


آیا می‌دانستید که : پزشکی در کشور آلمان بیمار خود را بر اساس قسمتی از مجموعه تلویزیونی دکتر هاوس درمان کرد؟


آیا می‌دانستید که : آشا بهوسله با داشتن بیش از ۱۱۰۰۰ عنوان ترانه ضبط شده رکورددار خوانندگی بیشترین ترانه در تاریخ است؟


آیا می‌دانستید که : ویلم-الکساندر نخستین پادشاه هلند پس از ۱۲۳ سال حکومت سه ملکه در این کشور است ؟


آیا می‌دانستید که : موزه لوور پربازدیدترین موزه جهان است؟


آیا می‌دانستید که : عظیم قیچی‌ساز تنها هیمالیانورد ایرانی است که توانسته به سیزده قلهٔ بالای هشت هزارمتری صعود کند؟


آیا می‌دانستید که : یک سال پس از کشته شدن بابک خرمدین، ۳۰ هزار نفر از خرمدینان به فرماندهی نرسه بر نیروهای خلیفه معتصم پیروز شدند؟


آیا می‌دانستید که : استیون هاوکینگ فیزیکدان، کیهان‌شناس، و نویسندهٔ بریتانیایی، مبتلا به بیماری اسکلروز جانبی آمیوتروفیک بوده و توانایی هیچ نوع تحرکی و حتی سخن گفتن را نیز ندارد؟


آیا می‌دانستید که : مرتضی مهرزاد با قد ۲۴۶٫۴ سانتی‌متر به عنوان بلندترین مرد ایران شناخته می‌شود؟


آیا می‌دانستید که : مایکل فلپس شناگر آمریکایی، دارندهٔ ۲۲ مدال المپیک و پرافتخارترین قهرمان تاریخ بازی‌های المپیک است؟


آیا می‌دانستید که : دانشنامه بروک‌هاوس آلمانی، ورزش زورخانه‌ای را در کتاب اصلی و جلد ویژه ورزش، «قدیمی‌ترین ورزش بدن‌سازی جهان» معرفی می‌کند؟


آیا می‌دانستید که : والت دیزنی با دریافت ۲۲ جایزهٔ آکادمی و ۴ جایزهٔ افتخاری آکادمی، رکورددار دریافت جایزهٔ اسکار است؟


آیا می‌دانستید که : کره جواهرنشان، ۵۱٬۳۶۶ قطعه جواهر نصب شده بر روی یک کره ۳۴ کیلوگرمی به قطر ۶۶ سانتیمتر، از طلای ناب است؟


آیا می‌دانستید که : سیارک ۳۰۹۵ عمر خیام به افتخار عمر خیام دانشمند و شاعر ایرانی نامگذاری شده‌است؟


آیا می‌دانستید که : باران منجمد نوعی باران است که به هنگام برخورد به سطح زمین بلافاصله منجمد می‌شود؟


آیا می‌دانستید که : خدیجه آزادپور نخستین زن ایرانی است که در تاریخ بازی‌های آسیایی موفق به کسب مدال طلای انفرادی شده است؟


آیا می‌دانستید که : زبان گنجشک گل ملی کشور سوئد است؟


آیا می‌دانستید که : درویش‌خان اولین قربانی سانحه رانندگی در ایران است؟


آیا می‌دانستید که : لوسی هابز تیلر نخستین زن در آمریکا بود که در رشته دندان‌پزشکی مدرکی دانشگاهی دریافت کرد؟


آیا می‌دانستید که : بویایی‌پریشی، آسیب، اختلال یا سوء تعبیر حس بویایی است؟


آیا می‌دانستید که : مجله تایم ملاله یوسف‌زی را بعد از باراک اوباما، دومین شخصیت برتر جهان در سال ۲۰۱۲ نامید؟


آیا می‌دانستید که :ناهم‌رنگی عنبیه می‌تواند ارثی یا ناشی از موزاییسم ژنتیکی، آسیب یا بیماری باشد؟


آیا می‌دانستید که :در جام جهانی فوتبال ۲۰۱۴، کشور غنا برای جلوگیری از اخلال در پخش مستقیم بازی‌های تیم ملی این کشور از ساحل عاج برق قرض گرفت؟


آیا می‌دانستید که :الینور اوستروم نخستین و تنها زنی است که جایزه نوبل اقتصاد را دریافت کرده‌است؟


آیا می‌دانستید که :علی ملک‌حسینی نخستین پیوند کبد از فرد زنده به زنده در ایران را انجام داد؟


آیا می‌دانستید که :چوب زغال‌اخته بدلیل داشتن چگالی بالا در آب غوطه ور نمی‌شود؟


آیا می‌دانستید که :انیاک نخستین رایانه‌ای بود که با ۳۰ تن وزن قادر به انجام سیصد عمل ضرب در ثانیه بود؟


آیا می‌دانستید که :بیابان قره‌قوم ۷۰ درصد ازکشور ترکمنستان را پوشانده است؟


آیا می‌دانستید که :دریای نور درشت‌ترین و زیباترین الماس برلیان در میان گوهرهای سلطنتی ایران و یکی از گوهرهای معروف جهان است؟


آیا می‌دانستید که :تئودور میمن، فیزیک‌دان آمریکایی سازندهٔ اولین لیزر در جهان است؟


آیا می‌دانستید که :جان فورد با بردن چهار اسکار بهترین کارگردانی از مجموع پنج نامزدی، در این بخش رکورددار است؟


آیا می‌دانستید که :نخستین ماشین ظرف‌شویی کارا توسط جوزفین کاکرن در سال ۱۸۸۶ میلادی اختراع شد؟


آیا می‌دانستید که :سوئیس دارای سابقهٔ طولانی بی‌طرفی در مناسبات جهانی است، و از سال ۱۸۱۵ تاکنون وارد هیچ جنگی نشده‌است؟


آیا می‌دانستید که :پس از این که ساحل عاج به جام جهانی فوتبال ۲۰۰۶ صعود کرد، دیدیه دروگبا از طرفین جنگ درخواست کرد تا سلاح‌های خود را زمین بگذارند؛ درخواستی که منجر به پایان جنگ داخلی پنج ساله در آن کشور شد؟


آیا می‌دانستید که :قنات قصبهٔ گناباد بزرگ‌ترین و کهن‌ترین کاریز جهان است؟


آیا می‌دانستید که :دریاچه کاریبا، پرآب‌ترین دریاچه سد جهان، واقع در مرز کشورهای آفریقایی زامبیا و زیمبابوه است؟


آیا می‌دانستید که :سنگ آذرخشی نوعی شیشهٔ طبیعی است؟


آیا می‌دانستید که :تندیس آزادی یکی از یادبودهای ملی ایالات متحده آمریکا است؟


آیا می‌دانستید که :حرارت جریان آب گرم گلف استریم مساوی حرارتی است که از سوزاندن دو میلیون تن زغال بدست می‌آید؟


آیا می‌دانستید که :زباله‌دان بزرگ اطلس شمالی یکی از بزرگترین زباله‌دان‌های پلاستیک جهان است و در اقیانوس اطلس ایجاد شده است؟


آیا می‌دانستید که :سیارک ۵۹۲۳۹ ابن هیثم به افتخار ابن هیثم دانشمند ایرانی نامگذاری شده است؟


آیا می‌دانستید که :در ۲۰ ژوئیه ۲۰۰۵، کانادا چهارمین کشور و نخستین کشور در قاره آمریکا گردید که ازدواج همجنس‌گرایان را در سطح ملی قانونی کرد؟


آیا می‌دانستید که :ایرباس ای۳۸۰ بزرگترین هواپیمای مسافربری جهان است؟


آیا می‌دانستید که :اندرو وایلز پس از سیصد سال موفق به اثبات قضیه آخر فرما شد؟


آیا می‌دانستید که :خفاش‌ها با داشتن ۱٬۲۴۰ گونه، روی هم رفته حدود ۲۰ درصد از گونه‌های پستانداران را از آن خود کرده‌اند؟


آیا می‌دانستید که :الکسی لئونوف کیهان‌نورد روسی، نخستین انسانی است که اقدام به راهپیمایی فضایی کرده است؟


آیا می‌دانستید که :نیوتایموری نام گونه‌ای از خوردن سوشی است که در آن غذا را روی بدن یک زن برهنه می‌چینند و از روی بدن او صرف می‌کنند؟


آیا می‌دانستید که :جک‌فروت بزرگ‌ترین میوه درختی جهان است؟


آیا می‌دانستید که :مهرشاد نراقی تنها موتورسوار در تاریخ ایران است که موفق شده است در سه کلاس ۱۲۵سی‎سی، ۲۵۰سی‎سی، ۴۵۰سی‎سی هم‎زمان قهرمان ایران شود؟


آیا می‌دانستید که :درختان غول جزو بزرگ‌ترین درختان هستند و میانگین بیشینه ارتفاعشان به ۵۰ تا ۸۵ متر می‌رسد؟


آیا می‌دانستید که :در مارس ۱۸۴۸ به دلیل جمع شدن یخ‌ها، راه آبشارهای نیاگارا بسته شد و به مدت ۳۰ تا ۴۰ ساعت هیچ آبی از آن‌ها نگذشت؟


آیا می‌دانستید که :از محمد مهروان طراح بزرگ تمبر ایران، تمبرهای زیبایی (حدود ۴۰۰۰ اثر هنری) بر جای مانده‌است؟


آیا می‌دانستید که :سنگ خارا از سنگین‌ترین سنگ‌ها با چگالی ۲٫۷۵ گرم بر سانتیمتر مکعب می‌باشد؟


آیا می‌دانستید که :سیارک ۱۷۷۴۴ در سال ۱۹۹۸ به نام جودی فاستر نامگذاری شد؟


آیا می‌دانستید که :در سال ۲۰۱۲ بقایای آتش افروخته‌شده توسط نوعی انسان در حدود یک میلیون سال پیش در غار واندرورک یافت شد؟


آیا می‌دانستید که :شازده کوچولو پرفروشترین کتاب تک جلدی فرانسوی زبان دنیا است؟


آیا می‌دانستید که :لاکی دایمند ریچ در رکوردهای جهانی گینس رکورددار بیشترین خالکوبی بدن (۱۰۰٪) می‌باشد؟


آیا می‌دانستید که :اوتسی مرد یخی قدیمی‌ترین مومیایی است که تاکنون در اروپا پیدا شده است؟


آیا می‌دانستید که :شکر قهوه‌ای یا شکر سرخ قند نیشکر است که سرخ یا قهوه‌ای‌ رنگ است؟


آیا می‌دانستید که :منظور از جهش ژنی، هرگونه تغییر در ساختمان اسیدهای نوکلئیک تشکیل دهنده ماده وراثتی موجود زنده است که باعث تغییرات فنوتیپی می‌شود؟


آیا می‌دانستید که :فزون‌واقع‌نمایی به سبکی در نقاشی و تندیس‌گری گفته می‌شود که یک عکس یا نمونهٔ واقعی را با جزئیات دقیق تداعی کند؟


آیا می‌دانستید که :خمرهای سرخ به رهبری پل پوت نزدیک به دو میلیون نفر از جمعیت هشت میلیون نفری کامبوج را در کشتزارهای مرگ به قتل رساندند؟


آیا می‌دانستید که :سم عنکبوت سرگردان برزیلی می‌تواند در درمان اختلال نعوظ استفاده شود؟


آیا می‌دانستید که :پس از نبرد آوارایر میان رزم‌آوران ساسانی و ارمنیان، از وارتان مامیگونیان به عنوان قهرمان ملی ارمنستان یاد می‌شود؟


آیا می‌دانستید که :سگ آبی جانور ملی رسمی کشور کانادا از سال ۱۹۷۵ به این سو است؟


آیا می‌دانستید که :خوانش‌پریشی موجب اختلال در روان‌خوانی و یا درک مطلب می‌شود؟


آیا می‌دانستید که :برج ایفل توسط ۲۰٬۰۰۰ لامپ در شب نورپردازی می‌شود که از فاصلهٔ ۸۰ کیلومتری قابل مشاهده است؟


آیا می‌دانستید که :نیروگاه دماوند در استان تهران، بزرگ‌ترین نیروگاه سیکل ترکیبیِ خاورمیانه است؟


آیا می‌دانستید که :چشمه دیمه در استان چهارمحال و بختیاری، از گواراترین آب‌های جهان است و دارای خواص درمانی از قبیل جلوگیری از پوسیدگی دندان و درمان سنگ کلیه است؟


آیا می‌دانستید که :آلثینگی نخستین نمونه از مجلس‌های قانون‌گذاری امروزین است؟


آیا می‌دانستید که :مظفرالدین‌شاه قاجار نخستین پادشاه ایران است که نظام مشروطه را تجربه کرده و آخرین پادشاهی می‌باشد که در ایران درگذشته است؟


آیا می‌دانستید که :خرس آبی توانایی دارد ۱۰ سال بدون آب و غذا و در شرایط دمایی بسیار سرد و گرم زندگی کند؟


آیا می‌دانستید که :وین، بهترین شهر جهان بر پایه کیفیت زندگی در سال ۲۰۱۳ میلادی بوده است؟


آیا می‌دانستید که :محمدنبی سربلوکی، شیمی‌دان ایرانی، کاشف دندروزوم است؟


آیا می‌دانستید که :کریستوفر واکن پیش از بازیگری تربیت‌کننده شیر در یک سیرک بود؟


آیا می‌دانستید که :غار ماهی‌کور غاری در استان لرستان است که ماهیان موجود در آن، فاقد چشم می‌باشند؟


آیا می‌دانستید که :تابه‌بویا گل ملی کشور پاراگوئه است؟


آیا می‌دانستید که :ناپدید شدن سرنشینان کشتی ماری سلست همچنان یکی از اسرار تاریخ دریانوردی است؟


آیا می‌دانستید که :چغازنبیل نخستین اثر تاریخی از ایران بود که در سال ۱۹۷۹ در فهرست میراث جهانی یونسکو جای گرفت؟


آیا می‌دانستید که :دیوار آتش نام عمومی برنامه‌هایی است که از دستیابی غیر مجاز به یک سیستم رایانه جلوگیری می‌کنند؟


آیا می‌دانستید که :نمایش سگ وستمینستر کنل کلاب، که در سال ۱۸۷۷ تأسیس گردید، معتبرترین مسابقات نمایش سگ در آمریکا می‌باشد؟


آیا می‌دانستید که :عمر خیام دهانه‌ای برخوردی بر روی ماه است که به افتخار خیام، ستاره‌شناس، ریاضیدان و شاعر ایرانی سده ۱۱ میلادی نام‌گذاری شده‌است؟


آیا می‌دانستید که :سیمئون زاکسن-کبورگ و گوتا ۵۵ سال پیش از نخست‌وزیری کشور بلغارستان پادشاه این کشور بود؟


آیا می‌دانستید که :حسن شاهرخی از مشهورترین طراحان فرش ایران است که تحولی در طراحی فرش کرمان و ایران ایجاد کرد؟


آیا می‌دانستید که :رایانه پوشیدنی رایانه‌ای است که بر بدن پوشیده می‌شود؟


آیا می‌دانستید که :رکوردهای جهانی گینس مدونا را به عنوان موفق‌ترین زن هنرمند معرفی کرده‌است؟


آیا می‌دانستید که :جمهوری فدراتیو برزیل بزرگ‌ترین و پرجمعیّت‌ترین کشور آمریکای جنوبی است؟


آیا می‌دانستید که :تمساح کروموزوم جنسی ندارد و جنسیت این حیوان در داخل تخم با درجه حرارت تعیین می‌شود؟


آیا می‌دانستید که :باداب سورت پس از پاموک‌کاله ترکیه، دومین چشمهٔ ثبت شده آب شور جهان است؟


آیا می‌دانستید که :ایمان افتخاری اولین دانش‌آموز دوم دبیرستانی ایرانی بود که به مسابقات المپیاد جهانی ریاضی اعزام شد و مدال طلای جهانی گرفت؟


آیا می‌دانستید که :یوهانا سیگورداردوتیر سیاست‌مدار ایسلندی نخستین رئیس دولت همجنسگرای دنیا در تاریخ دوران نوین به‌شمار می‌رود؟


آیا می‌دانستید که : گل ساعت گونه‌ای از گیاهان گلدار است که بیشتر در نواحی استوایی آمریکا و آفریقا رشد می‌کند؟


آیا می‌دانستید که : الکساندر کارلین بزرگترین و پرافتخارترین کشتی‌گیر طول تاریخ کشتی فرنگی است؟


آیا می‌دانستید که : جیمز دین اولین بازیگری بود که پس از مرگ نامزد جایزه اسکار شد و تنها کسی است که دو بار پس از مرگش نامزد اسکار شده است؟


آیا می‌دانستید که : سارا برنارد بازیگر اهل فرانسه به عنوان «مشهورترین بازیگر زن تاریخ» انتخاب شده است؟


آیا می‌دانستید که : آبراهام اورتلیوس نخستین کسی بود که نظریه زمین‌ساخت صفحه‌ای را ارائه کرد؟

آیا می‌دانستید که : کنوت، خرس قطبی محبوب باغ‌وحش برلین، تنها در نخستین سال زندگیش درآمد باغ‌وحش را ۵ میلیون یورو افزایش داد؟


آیا می‌دانستید که : اصطلاح نسل ایکس توسط داگلاس کپلند رواج یافت؟


آیا می‌دانستید که :در صورتی که نوزاد دچار کلستاز مورد فوتوتراپی قرار گیرد، ممکن است که سندرم نادر نوزاد برنزه بروز کند که در آن پوست، سرم و ادرار نوزاد رنگ خاکستری - قهوه‌ای تیره‌ پیدا می‌کنند ؟


آیا می‌دانستید که :۶۶۶هراسی نوعی هراس است که منجر به ترس از عدد ۶۶۶ میشود؟


آیا می‌دانستید که :باقیماندگان( در تصویر ) سقوط پرواز شماره ۵۷۱ نیروی هوایی اروگوئه برای زنده ماندن مجبور شدند از بقایای دوستان شان که در گذشته بودند تغذیه کنند؟


آیا می‌دانستید که :در آنشلوس، ۹۹٫۷۳٪ مردم اتریش موافقت خود را با الحاق به آلمان ابراز داشتند؟


آیا می‌دانستید که :زبان رقص زبان ارتباطی زنبورهای عسل برای نشان دادن محل وجود غذا است؟


آیا می‌دانستید که :در شرایطی ممکن است دمای منفی به وجود بیاید؟


آیا می‌دانستید که :کپنهاگ ، وین و ملبورن، بهترین شهرهای جهان برای زندگی هستند؟


آیا می‌دانستید که :مومیایی پارسی، یک مومیایی تقلبی بوده است؟


آیا می‌دانستید که :خروار بزرگترین یکای ایرانی اندازه‌گیری جرم است؟


آیا می‌دانستید که :گلینوش، سردار ایرانی به همراهی بهمن جادویه، در نبردی با ابوعبید ثقفی پدر مختار در کناره فرات ، اعراب را شکست دادند و ۴۰۰۰ تن را کشته و ۳۰۰۰ تن دیگر را مجبور به فرار کردند.

سندرم ديسترس تنفسي حاد (ARDS) يک بيماري سريعا پيشرونده است که در ابتدا با تنگي نفس، تاکي پنه، و هيپوکسمي تظاهر مي‌کند و سپس به سرعت به سمت نارسايي تنفسي پيش مي‌رود.کنفرانس اجماع عمومي آمريکايي - اروپايي (AECC) معيارهاي تشخيصي براي ARDS منتشر کرده: شروع حاد، نسبت فشار نسبي اکسيژن شرياني به درصد اکسيژن استنشاق شده (PaO2/FiO2) برابر با200 يا کمتر، بدون در نظر گرفتن فشار مثبت در پايان بازدم(PEEP); ارتشاح دو طرفه در راديوگرافي فرونتال قفسه سينه و فشار گوه اي شريان ريوي برابر با 18 ميليمتر جيوه يا کمتر يا عدم وجود شواهد باليني ازفشار بالاي دهليزچپ. آسيب حاد ريه، سندرمي است که مختصري از شدت کمتري برخوردار است و با هيپوکسمي خفيف‌تر ولي معيارهاي تشخيصي ديگر مشابه با ARDS مشخص مي‌شود. از آنجا که بيش از نيمي از واحدهاي مراقبت‌هاي ويژه (ICUs) در ايالات متحده داراي متخصص مراقبت‌هاي ويژه نيستند، بسياري از پزشکان مراقبت‌هاي اوليه، مسوول ارايه مراقبت از بيماران مبتلا به ARDS يا آسيب حاد ريه هستند.





پاتوفيزيولوژي

پاتوفيزيولوژي ARDS به طور کامل شناخته نشده است. اعتقاد بر اين است که در ابتدا، يک آسيب مستقيم ريوي يا غيرمستقيم خارج ريوي، منجر به تکثير واسطه‌هاي التهابي مي‌شود که اين واسطه‌ها باعث تجمع نوتروفيل‌ها در ميکروسيرکولاسيون ريه مي‌شوند. اين نوتروفيل‌ها فعال شده به تعداد زياد از سطوح اندوتليال عروق و اپيتليال آلوئولار مهاجرت مي‌کنند و پروتئازها، سيتوکين‌ها و گونه‌هاي فعال اکسيژن را آزاد مي‌کنند. مهاجرت و آزاد شدن واسطه‌ها منجر به نفوذپذيري پاتولوژيک عروق، شکاف در سد اپيتليال آلوئولار و نکروز سلول‌هاي آلوئولي نوع I و II مي‌شود. اين فرايند منجر به ادم ريه، تشکيل غشاء هياليني و از دست‌دادن سورفاکتانت مي‌شود که سبب کاهش کمپليانس ريوي شده، تبادل هوا را دشوار مي‌کند. ارتشاح بعدي فيبروبلاست‌ها مي‌تواند منجر به رسوب کلاژن، فيبروز، و بدتر شدن بيماري شود. شکل 1 راديوگرافي يک بيمار مبتلا به ARDS مي‌باشد که کدورت فضاهاي هوايي دو طرفه را نشان مي‌دهد که از اين فرآيند نتيجه شده است.

اقدامات متعددي به طور همزمان در فرايند بهبود رخ مي‌دهد. سيتوکين‌هاي ضدالتهابي نوتروفيل‌هاي آسيب رسان را غيرفعال مي‌کنند و سپس نوتروفيل‌ها دچار آپوپتوز و فاگوسيتوز قرار مي‌شوند. سلول‌هاي آلوئولي نوع دو تکثير شده و به سلول‌هاي نوع يک تمايز مي‌يابند که سبب برقراري مجدد يکپارچگي در پوشش اپيتليال و ايجاد گراديان اسمزي مي‌شوند. اين گراديان اسمزي سبب به خارج کشيده شدن مايع از آلوئول‌ها و ورود آن به ميکروسيرکولاسيون و لنفاتيک‌هاي ريه مي‌شود. به طور همزمان، ماکروفاژها و سلول‌هاي آلوئولي، ترکيبات پروتئيني را از آلوئول‌ها برمي‌دارند و به ريه‌ها اجاره مي‌دهند تا بهبود يابند.


عوامل خطر و ميزان بروز

در بزرگسالان اغلب موارد ARDS با سپسيس ريوي (46%) يا سپسيس غير ريوي (33%) همراهي دارد. عوامل خطر اين بيماري عبارتند ازعواملي که باعث آسيب مستقيم ريه مي‌شوند (مثل پنوموني، آسيب استنشاقي، کوفتگي ريه) وعواملي که آسيب غيرمستقيم ريه مي‌شوند (مثل سپسيس غير ريوي، سوختگي‌ها، آسيب حاد ريه ناشي از تزريق خون). عوامل خطر در کودکان مشابه بزرگسالان است به علاوه اختلالات مرتبط با سن خاص، مانند عفونت با ويروس سنسيشيال تنفسي و آسيب ناشي از آسپيراسيون حالت نزديک به غرق‌شدگي. جدول 1 شامل علايم و نشانه‌هاي بيانگر علل خاص ARDS است.

مطالعات اخير نشان مي‌دهند که در بزرگسالان ميزان بروز آسيب حاد ريه 86-22 مورد در هر 100.000 فرد- سال و ARDS تا 64 مورد در هر 100.000 فرد- سال است. يک کارآزمايي بزرگ آينده‌نگر اروپايي تخمين زده است که 1/7% از بيماران بستري در ICU و 1/16% از تمام بيماران تحت تهويه مکانيکي دچار آسيب حاد ريه يا ARDS مي‌شوند. ميزان مرگ‌و‌مير داخل بيمارستاني اين شرايط بين 55% و 34% تخمين زده مي‌شود. عوامل خطر مرگ‌و‌مير شامل افزايش سن، بدتر شدن اختلال عملکرد چند عضوي پيشرونده، وجود بيماري‌هاي ريوي و غيرريوي، امتياز بالاتر در APACHE II و اسيدوز است. اکثر موارد مرگ‌و‌مير مربوط به ARDS به علت نارسايي چند عضوي است. هيپوکسمي مقاوم به درمان تنها مسوول 16% از مرگ‌و‌مير مرتبط با ARDS است.

در کودکان ARDS کمتر رايج است و کمتر احتمال دارد که منجر به مرگ شود. در مطالعه‌اي در سال 2009 در بيماران 6 ماه تا 15 سال نشان داده شد که ميزان بروز آسيب حاد ريه و ARDS به ترتيب 5/9 و 8/12 در هر 100.000 نفر – سال بود و مجموع مرگ‌و‌مير داخل بيمارستاني آنها 18% بود.


تشخيص‌هاي افتراقي

از آنجا که علايم اوليه ARDS غيراختصاصي هستند، پزشکان بايد ساير علل تنفسي، قلبي، عفوني و سمي را در نظر بگيرند (جدول 2). شرح حال بيمار (به عنوان مثال بيماري‌هاي همراه، مواجهه‌ها، داروها) همراه با يک معاينه فيزيکي با تمرکز بر روي سيستم تنفسي و قلبي - عروقي مي‌تواند در محدود کردن تشخيص‌هاي افتراقي و تعيين دوره مطلوب درمان کمک کند.

اغلب، ARDS بايد از نارسايي احتقاني قلب و پنوموني افتراق داده شود (جدول 3). نارسايي احتقاني قلب با اضافه بار مايع مشخص مي‌شود، در حالي که بيماران مبتلا به ARDS بر اساس تعريف نشانه‌هاي پرفشاري دهليز چپ و يا افزايش حجم واضح را ندارند. بيماران مبتلا به نارسايي احتقاني قلب ممکن است ادم، اتساع وريد ژوگولار، صداي سوم قلب، افزايش سطح پپتيد ناتريورتيک مغزي (BNP) و دفع نمک در پاسخ به ديورتيک داشته باشند. انتظار نمي‌رود بيماران مبتلا به ARDS اين يافته‌ها را داشته باشند.

از آنجا که پنوموني يکي از علل عمده ARDS است، تشخيص بيماران مبتلا به پنوموني بدون عارضه از کساني که پنوموني عارضه‌دار شده با ARDS دارند سبب چالش تشخيصي بيشتري مي‌شود. به طور کلي، يک بيمار مبتلا به پنوموني بدون عارضه ممکن است نشانه‌هايي از التهاب سيستميک و ريوي داشته باشد (به عنوان مثال، تب، لرز، خستگي، توليد خلط، درد قفسه سينه پلورتيک و ارتشاح موضعي يا چند کانوني)؛ هيپوکسي همراه بايد به تجويز اکسيژن پاسخ دهد. اگر هيپوکسي با تجويز اکسيژن اصلاح نشود، بايد به ARDS مشکوک شد و آن را بر اساس معيارهاي تشخيصي AECC اثبات نمود. در افراد مبتلا به پنوموني و ARDS همزمان، درمان شامل آنتي‌بيوتيک‌ها و تهويه مکانيکي است.


درمان و پشتيباني

درمان ARDS حمايتي است از جمله تهويه مکانيکي، جلوگيري از استرس اولسر و ترومبوآمبولي وريدي، و حمايت تغذيه‌اي. جدول 4 درمان ARDS را به صورت خلاصه نشان داده است.

تهويه مکانيکي

بيشتر بيماران با ARDS نياز به آرام بخش، لوله‌گذاري و تهويه همزمان با درمان بيماري زمينه‌اي دارند. بر اساس دستورالعمل باليني موسسه ملي قلب، ريه و خون (Net ARDS) هر مد ونتيلاتور ممکن است استفاده شود. سرعت تنفس ، زمان بازدم، فشار مثبت پايان بازدمي و FiO2، مطابق با پروتکل‌هاي ARDSNet تنظيم مي‌شوند. تنظيمات به گونه‌اي اعمال مي‌شوند که اشباع اکسيژن شرياني 95% - 88% و فشار کفه‌اي (plateau) 30 سانتي‌متر آب يا کمتر (براي جلوگيري از باروتروما) حفظ شود. دستورالعمل‌هاي درمان باليني توصيه به حفظ pH شرياني از 45/7 -30/7 دارند اگر چه بيماران در برخي از کارآزمايي‌هاي تحقيقاتي هيپرکاپنه کنترل شده و pH تا 15/7 را نيز تحمل کرده‌اند.

شواهد نشان داده است که شروع با حجم جاري کم به ميزان 6 ميلي‌ليتر به ازاي هر کيلوگرم نسبت به شروع با حجم‌هاي جاري معمول 15 - 10 ميلي‌ليتر به ازاي هر کيلوگرم برتري دارد (تعداد مورد نياز براي درمان [NNT] = 4/11). به طور مشابه، فشار مثبت پايان بازدمي بالاتر(12 سانتي‌متر H2O يا بيشتر) در مقايسه با مقادير پايين‌تر در حد 12-5 سانتي‌متر H2O با کاهش مرگ‌و‌مير همراهي دارد (NNT = 20). مايع درماني محافظه کارانه (براي پايين نگهداشتن فشار مرکزي) با کاهش تعداد روزهاي تحت درمان با ونتيلاتور و افزايش روزهاي خارج ICU همراهي دارد. با توجه به عوارض بالقوه کاتترهاي شريان ريوي و وريد مرکزي از آنها به طور معمول استفاده نمي‌شود و تنها بايد توسط افراد آموزش ديده و با تجربه استفاده شود.


درمان هاي دارويي

گزينه‌هاي دارويي براي درمان ARDS محدود است. هر چند درمان با سورفاکتانت ممکن است در کودکان مبتلا به ARDS مفيد باشد، يک مرور کاکرين سودمندي آن را در بزرگسالان نشان نداد. استفاده از کورتيکواستروييدها بحث برانگيز است. مطالعات شاهددار تصادفي‌شده و مطالعات همگروهي از استفاده زودرس از کورتيکواستروييدها براي کاهش تعداد روزهاي تحت درمان با ونتيلاتور حمايت مي‌کنند (با دوز متيل پردنيزولون در محدوده 120 - 1 ميلي‌گرم به ازاي هر کيلوگرم در روز). با اين حال، هيچگونه سودمندي قطعي از جهت مرگ‌و‌مير براي اين درمان نشان داده نشده است. زماني که استفاده از کورتيکواستروييدها مدنظر باشد بايد با يک متخصص مراقبت‌هاي ويژه مشورت شود.

علاوه بر اقدامات تهويه‌اي، بيماران مبتلا به ARDS بايد هپارين با وزن مولکولي کم (40 ميلي‌گرم انوکساپارين يا 5000 واحد دالتپارين زيرجلدي روزانه) و يا هپارين تفکيک نشده با دوز پايين (5000 واحد زيرجلدي دو بار در روز) براي جلوگيري از ترومبوآمبولي وريدي دريافت نمايند، مگر اينکه کنترا انديکاسيوني وجود داشته باشد. همچنين بيماران بايد براي پروفيلاکسي استرس اولسر از دارويي مانند سوکرالفات (1 گرم خوراکي و يا از طريق لوله معده چهار بار در روز)، رانيتيدين (150 ميلي‌گرم خوراکي يا از طريق لوله معده دو بار در روز، 50 ميلي‌گرم وريدي هر 8-6 ساعت، يا 25/6 ميلي‌گرم در ساعت به صورت انفوزيون وريدي مداوم) يا امپرازول (40 ميلي‌گرم خوراکي، وريدي، يا از طريق لوله معده روزانه) استفاده نمايند. در نهايت، بيماران بايد حمايت تغذيه‌اي، ترجيحا به ‌صورت روده‌اي، در عرض 48 - 24 ساعت از بستري در ICU دريافت نمايند.


جدا کردن از ونتيلاتور

به طور متوسط، بيماران مبتلا به ARDS حدود 16 روز (انحراف معيار = 8/15) در ICU و کلا 26 روز (انحراف معيار = 7/27) دربيمارستان سپري مي‌کنند. بيماراني که در آنها احتمال نياز به تهويه به مدتي بيش از 10 روز وجود دارد، ممکن است از تراکئوستومي سود ببرند.

همگام با بهبود بيماري زمينه‌اي و بهتر شدن وضعيت بيمار، بررسي تنفس خود به خودي ضروري است. براي اينکه بيمار واجد شرايط اين آزمون باشد بايد از نظر هموديناميک پايدار بوده و قادر به برآوردن نيازهاي اکسيژن از طريق روش‌هاي غيرتهاجمي باشد. آزمايشات تنفس خود به خودي در زمان 2-1 ساعت انجام مي‌شوند. احتمال موفقيت‌آميز بودن خارج ساختن لوله تراشه در صورتي که بيمار از نظر هموديناميک پايدار باقي بماند و پارامترهاي تهويه خوب داشته باشد بيشتر است. به منظور کاهش مدت زمان تهويه مکانيکي از پروتکل‌هاي استاندارد جدا کردن از ونتيلاتور استفاده شده است. جدول 5 خلاصه معيارهاي واجد شرايط بودن براي شروع يک آزمون تنفس خود به خودي و پارامترهاي جداسازي بيمار از ونتيلاتور را نشان مي‌دهد.


به حرکت درآوردن بيمار

بيماران متصل به دستگاه تهويه مصنوعي بايد تشويق به شرکت در اين درمان شوند. اين روش درماني با کاهش تعداد روزهاي درمان با دستگاه تنفس مصنوعي، بستري در ICU و بستري در بيمارستان در بيماران مبتلا به نارسايي تنفسي حاد همراهي دارد.


مراقبت‌هاي اوليه بعد از ARDS

مراقبت از بيماران مبتلا به ARDS بعد از دوره بيماري حاد و بستري طولاني مدتشان خاتمه نمي‌يابد. پس از ترخيص از ICU، بيماران مبتلا به ARDS نسبت به قبل کيفيت پايين‌تر زندگي، ضعف قابل‌توجه ناشي از نوروپاتي و ميوپاتي، اختلال شناختي دائمي و تاخير در بازگشت به کار دارند. مرگ‌و‌مير درطي سه سال در کساني که نياز به تهويه مکانيکي در ICU داشته اند در مقايسه با کساني که نياز به تهويه مکانيکي در ICU نداشته‌اند و کساني که در ICU بستري نشده‌اند بالاتر است (3/57% در مقابل 3/38% و 9/14%).

بيماران مبتلا به ARDS و يا آنهايي که نياز به تهويه طولاني مدت (بيش از هفت روز) در ICU داشتند از کساني که ARDS و يا نياز به تهويه طولاني مدت نداشتند، کيفيت زندگي پايين‌تر و ضعف بيشتري در زمان ترخيص داشتند. بيماري‌هاي رواني نيز به طور گسترده‌اي پس از ARDS شايع هستند، 43% - 17% از بازماندگان به افسردگي، 35% - 21% به PTSD، و 48% - 23% به اضطراب دچار شدند. عوامل خطر براي نتايج ضعيف شامل نمره بالاتر APACHE II، کسب بيماري در ICU، زمان طولاني‌تر بهبود اختلال عملکرد ريه و نارسايي چند عضوي و استفاده از کورتيکواستروييدهاي سيستميک است.

تمام تاثيرات زيان بار ناشي از بستري شدن در بيمارستان به علت ARDS با گذشت زمان از بين نمي‌رود. اگرچه عملکرد ريه پس از پنج سال به نرمال نزديک مي‌شود، مسافت پيموده شده در شش دقيقه، عملکرد فيزيکي وکيفيت زندگي هنوز هم کاهش يافته است. علاوه بر اين، بسياري از بيماران از انزواي اجتماعي و اختلال عملکرد جنسي و بيش از نيمي از بيماران از افسردگي مداوم، اضطراب يا هر دو شکايت دارند.

از آنجا که بار بيماري دربيش از100،000نفرکه همه ساله از ARDS جان سالم به در مي برند سنگين است ، ضروري است که پزشکان مراقبت‌هاي اوليه خدمات مستمر براي اين بيماران را شروع و هماهنگ کرده، بر آن نظارت داشته باشند. پزشکان بايد وضعيت عملکردي را در پيگيري بيمارستاني ارزيابي نمايند و اطمينان حاصل کنند که از منابع تيم مراقبت‌هاي بهداشتي چند بعدي (به عنوان مثال درمان‌هاي فيزيکي وحرفه‌‌اي، پرستاري توانبخشي، مراقبت بهداشتي خانه، همکاران فوق تخصص) براي بهبود سلامت و عملکرد مطلوب استفاده مي‌شود. علاوه بر اين، پزشکان مراقبت‌هاي اوليه بايد براي اختلال در سلامت رواني غربالگري انجام دهند و در صورت نياز درمان را شروع کرده يا ارجاع دهند.